پیش زمینه

عدس از زمان سفالگری بخشی از رژیم غذایی انسان بوده است. در دوران نوسنگی، عدس یکی از اولین محصولات زراعی است که اهلی شده.  شواهد باستان شناسی نشان می دهد عدس در خاور نزدیک 9500 تا 13000 سال پیش مصرف میشده. رنگ های عدس از زرد ، قرمز، نارنجی ، سبز، قهوه ای و حتی سیاهگسترده است.  اندازه عدس ها نیز متفاوت است. زمان پخت دانه ها بین 10 تا 40 دقیقه است. بسته به نوع زمان پخت  برای گونه های کوچک کوتاه تر است. عدس محصولی است که در سراسر آسیای جنوبی، مناطق مدیترانه استفاده می شود. در غرب آسیا اغلب با عدس غذای ترکیبی درست می شود. برنج که زمان پخت مشابهی با عدس دارد. بصورت ترکیبی پخته میشود. این غذا در غرب آسیا به عنوان مجدره یا Mejadra  یا Mujaddara (عدس پلو) معروف است. خیچدی khichdi ، یک غذای محبوب در شبه قاره هند

(هند و پاکستان)؛ و مصر محسوب می شود. عدس برای تهیه یک سوپ ارزان قیمت و مقوی استفاده می شود. در سراسر اروپا و آمریکای شمالی و جنوبی، گاهی اوقات عدس با نوعی مرغ  یا گوشت خوک طبخ میشود.

آنالیز مواد غذایی موجود در عدس به شرح زیر است.

جدول ارزش غذایی عدس

عدس با داشتن حدود 30 درصد کالری از پروتئین، سومین محصولی است که سطح پروتئین بالاتری را از نظر وزنی دارد.

عدس یک منبع ضروری پروتئین ارزان قیمت در بسیاری از نقاط جهان، به ویژه در غرب آسیا و کشورهای غربی است.

شبه قاره هند که جمعیت گیاهخوار زیادی دارد مصرف عدس بسیار بالایی دارند. عدس دارای کمبود دو اسید آمینه ضروری است: 1- متیونین 2-  سیستئین

با این حال، عدس جوانه زده حاوی سطوح کافی از تمام اسیدهای آمینه ضروری، از جمله متیونین و سیستئین است.

عدس همچنین حاوی فیبر غذایی و ویتامین B1 است. مجله سلامت عدس را به عنوان یکی از پنج محصول سالم انتخاب کرده است. عدس اغلب با غلات و برنج مخلوط می شود. که نتیجه آن یک غذای پروتئین کامل است. عدس همچنین دارای فاکتورهای ضد تغذیه ای مانند مهارکننده های تریپسین و محتوای نسبتاً بالای فیتات است. تریپسین یکی ازآنزیم های دخیل در هضم است. اما فیتات ها فراهم زیستی مواد معدنی غذایی را کاهش می دهند. با خیساندن عدس در آب گرم میزان فیتات آن کاهش می یابد. عدس منبع خوبی از آهن است.

تولید عدس در جهان

تولید عدس در سال 2005 در سراسر جهان افت و خیز شدیدی داشته.  طبق گزارش سازمان جهانی (Food and Agriculture Organization ) FAO فائو گزارش داد در سراسر جهان تولید عدس برای سال 2009 3.917 میلیون تن بود. حدود یک چهارم تولید جهانی عدس در هند است که بیشتر آن در داخل کشور مصرف می شود. کانادا بزرگترین تولید کننده  و صادرکننده عدس است.

تولید عدس در کشور کانادا در سال 2009 با رکورد 1.5 میلیون تن ثبت شده.

مناطق واشنگتن ، آیداهو ، پولمن مراکز  تولید عدس در ایالات متحده محسوب میشوند.  تولید عدس در ایالات متحده در سال 2007 برابر5/154  تن  گزارش شده.

آمار تولید عدس در جهان در سال 2009

جایگاه عدس در فرهنگ های مختلف

عدس بارها در انجیل عبری ذکر شده است. اولین باری که حادثه یعقوب را بازگو می کنند. یا حق اولاد را در مورد حضرت  عیسی مطرح میکنند. از واژه عدس یا غذای عدسی نام برده شده است.  در سنت عزاداری یهودیان، غذای عدسی  همراه با تخم مرغ آب پز یک نوع غذای عزاداران محسوب می شود. چون اعتقاد بر این بوده شکل گرد عدس نماد چرخه زندگی است.

عدس اصلی ترین ماده غذایی ایرانیان باستان بود. روزانه عدس را به صورت خورشت روی برنج ریخته و مصرف می کردند.

عدس همچنین در اتیوپی در یک غذای خورش مانند به نام کیک یا کیک وات استفاده می شود. این نوع کیک  یکی از غذاهایی که مردم اتیوپی می خورند.

همچنین با غذای ملی اتیوپی، نان تخت  injera همراه عدس زرد را بصورت  خورشت نیز استفاده می کنند. در هند، عدس خیس شده در آب و عدس جوانه زده در بسیاری از معابد به خداوند تقدیم می نمایند.

عدس یکی از بهترین غذاها محسوب می شود. چون ساختارهای شیمیایی داخلی آن با پختن تغییر نمی کند.

در روایات شیعه، عدس را هفتاد پیامبر از جمله حضرت عیسی و حضرت محمد (ص) منبع برکت خوانده اند.

در ایتالیا، خوردن عدس در شب سال نو به طور سنتی نمادی از امید برای یک سال جدید موفق است. به احتمال زیاد این اعتقاد به دلیل شکل گرد و سکه مانند عدس است.

https://www.doc-developpement-durable.org/file/Culture/Culture-plantes-alimentaires/FICHES_PLANTES/dal-lentille/Lentil.pdf